Jak obliczyć powierzchnię czynną klapy oddymiającej Aa z certyfikatu?

Coraz więcej projektów wymaga jasnego i policzalnego doboru oddymiania. Gdy przychodzi do decyzji, kluczowa okazuje się powierzchnia czynna klapy oddymiającej. To ona przesądza, czy dym opuści klatkę schodową wystarczająco szybko.

W tym poradniku zobaczysz, czym jest Acz, jak odczytać ją z certyfikatu, jak policzyć z powierzchni geometrycznej i współczynnika, a także jak uwzględnić owiewki, dyszę, wysokość podstawy i kąt otwarcia. Na koniec dostajesz prosty sposób doboru liczby klap do powierzchni rzutu schodów i listę kontroli zgodności z PN-B-02877-4.

Co oznacza powierzchnia czynna (Acz) klapy oddymiającej?

To rzeczywista, aerodynamiczna powierzchnia przepływu dymu przez klapę. Uwzględnia straty na krawędziach, geometrii skrzydła i elementach otoczenia. Dlatego bywa mniejsza niż pole otworu w dachu. Producenci podają ją w m², zwykle jako „Acz”, „Aa” lub „aerodynamiczna powierzchnia czynna”. Parametr wynika z badań według norm i jest podstawą do obliczeń skuteczności oddymiania. Im wyższa wartość Acz, tym większy przepływ dymu przy tym samym ciśnieniu napędowym.

Jak odczytać Acz z certyfikatu klapy oddymiającej?

Najpierw znajdź dokument potwierdzający badania wyrobu. W kartach klasyfikacyjnych producenci publikują tablice z wartościami aerodynamicznymi.

• Szukaj pozycji opisanych jako „Acz”, „Aa”, „Aeff” lub „aerodynamiczna powierzchnia czynna”.
• Zwróć uwagę na konfigurację badania. Istotne są: z owiewkami lub bez, z dyszą lub bez, wysokość podstawy, kąt otwarcia, kierunek wiatru.
• Zanotuj model i rozmiar klapy identyczny z planowanym w projekcie. Inny rozmiar zwykle ma inną Acz.
• Wybierz wartość odpowiadającą niekorzystnemu kierunkowi przepływu, jeśli dokument podaje zakresy.
• Nie przeliczaj Acz samodzielnie, jeśli w certyfikacie podano gotową wartość dla Twojej konfiguracji. To ta liczba jest wiążąca.

Jak policzyć Acz z powierzchni geometrycznej i współczynnika?

Gdy certyfikat nie podaje gotowej Acz, a zawiera współczynnik przepływu, można użyć prostego wzoru:

Acz = A\_geo × C
gdzie A\_geo to powierzchnia geometryczna otworu klapy, a C to współczynnik przepływu z badań.

• Przykład poglądowy: A\_geo = 1,20 m², C = 0,60. Acz = 1,20 × 0,60 = 0,72 m².
• Współczynnik C zawsze pochodzi z certyfikatu dla konkretnego modelu, rozmiaru, kąta i wyposażenia.
• Nie stosuj uśrednień ani danych z innych wyrobów. Każda klapa ma własne wartości z badań.

Jak uwzględnić owiewki i dyszę kierunkową przy wyliczeniach?

Owiewki aerodynamiczne i dysza kierunkowa prowadzą strugę powietrza i ograniczają zawirowania. W efekcie często zwiększają powierzchnię czynną.

• Jeśli certyfikat podaje „Acz z owiewkami” lub „Acz z dyszą”, użyj tej wartości. Nie dodawaj procentów na oko.
• Gdy dokument nie podaje osobnych wartości, przyjmij Acz bez akcesoriów. Doliczanie przyrostu bez badań jest niewłaściwe.
• Pamiętaj, że skuteczność dodatków zależy od prawidłowego montażu i zgodności z konfiguracją z badań.

Jak dobrać liczbę i rozmiar klap do powierzchni rzutu schodów?

W klatkach schodowych przyjmuje się wymaganą powierzchnię czynną jako procent powierzchni rzutu poziomego klatki. Według PN-B-02877-4:

• Budynki niskie i średniowysokie. Wymagana Acz to 5 procent powierzchni rzutu, z minimalną wartością 1,0 m².
• Budynki wysokie. Wymagana Acz to 7,5 procent powierzchni rzutu, z minimalną wartością 1,5 m².

Przykład poglądowy dla klatki 3 × 4 m, czyli 12 m²:

• 5 procent z 12 m² to 0,60 m², ale obowiązuje minimum 1,0 m². Trzeba więc dobrać klapy, których suma Acz nie będzie mniejsza niż 1,0 m².

Praktyczne wskazówki:

• Zsumuj Acz wszystkich planowanych klap. Suma musi osiągnąć wartość wymaganą z normy.
• Rozważ dwie mniejsze klapy zamiast jednej dużej. Ułatwia to rozmieszczenie i serwis, a czasem poprawia rozkład przepływu.
• Zapewnij odpowiedni napływ powietrza na dole klatki. Bez napowietrzania przepływ przez klapy spada.

Jak uwzględnić wysokość podstawy i kąt otwarcia w obliczeniach?

Wysokość podstawy i kąt otwarcia wpływają na sprawność przepływu.

• Kąt otwarcia. Większy kąt zwykle poprawia przepływ. W obliczeniach przyjmuj kąt z certyfikatu dla danego modelu. Jeśli dokument podaje Acz przy różnych kątach, wybierz ten, który odpowiada projektowi.
• Wysokość podstawy. Zbyt niska podstawa może nasilać zawirowania na krawędziach. Producenci często podają Acz dla konkretnych wysokości podstaw. Używaj wartości zgodnej z planowaną podstawą.
• Unikaj przybliżeń. Jeżeli brak wartości dla Twojej konfiguracji, wybierz wariant badany, który najwierniej ją odzwierciedla, albo sięgnij po model z pełnymi danymi.

Jak sprawdzić zgodność obliczeń z normą PN-B-02877-4?

• Sprawdź kategorię budynku i właściwy procent powierzchni rzutu klatki schodowej zgodnie z normą.
• Porównaj sumę Acz klap z wartością wymaganą i minimalną dla danej kategorii wysokości.
• Zweryfikuj, czy lokalizacja klapy jest w najwyższym punkcie klatki schodowej. Ułatwia to gromadzenie się dymu pod stropem i jego usuwanie.
• Potwierdź napowietrzanie. Powierzchnia otworu napowietrzającego na dole powinna wynosić co najmniej 130 procent sumy powierzchni geometrycznych klap oddymiających.
• Upewnij się, że dane Acz pochodzą z certyfikatu dla tej samej konfiguracji: kąt, podstawa, akcesoria, kierunek przepływu.
• Zadbaj o zasilanie i sterowanie zgodne z projektem systemu oddymiania oraz o działanie automatyczne po sygnale z czujek.

Jak interpretować powierzchnię czynną w praktycznym doborze klap?

Acz to parametr projektowy, nie marketingowy. Wybierając klapę, patrz najpierw na „klapa oddymiająca powierzchnia czynna” w certyfikacie, a dopiero później na wymiary geometryczne. Dwie klapy o tym samym rozmiarze mogą mieć różną Acz przez inne profile skrzydeł, kąty otwarcia czy akcesoria. Zbieraj wartości wyłącznie z dokumentów dla konkretnego modelu i konfiguracji. Planuj rozmieszczenie tak, aby suma Acz spełniała normę, a napowietrzanie było zapewnione. Dzięki temu oddymianie zadziała zgodnie z założeniami i zwiększy bezpieczeństwo ewakuacji.

Dobrze policzona Acz porządkuje decyzje projektowe i przyspiesza uzgodnienia. W praktyce oszczędza czas na budowie, upraszcza odbiory i realnie wpływa na bezpieczeństwo ludzi.

Porozmawiaj z nami o doborze klap oddymiających do Twojej klatki schodowej i otrzymaj pomoc w obliczeniach Acz oraz weryfikacji zgodności z normą.